NAVEROKA CIVATA ASAYÎ YA HEVRÊZIYA GIŞTÎ YA TEVGERA ÇAKSAZIYA KURDÎ LI SÛRIYA
Di roja Şemiyê 10.9.2022an de, hevrêziya giştî ya Tevgera Çaksaziya Kurdî li Sûrî civîna xwe ya asayî li bajarê Qamişlo,bi beşdarbûna hevrêzê giştî mamoste Fêsel Yûsif li darxist. civat li ser lîsta kar birêkûpêk rawestiya. di destpêkê de,beşdar xulekek bêdeng li ser giyanên pakrewanên şoreşa rûmet û azadiyê û bi taybet pakrewanên Kurd Kurdistan rawestiyan.
Her wiha civat li ser rewşa siyasî ya giştî li navçê û Sûriyê û dawîn pêşhatên siyasî û leşkerî piştî civîna sêalî ya serokên eksena Astana (Rûsya-Tirkiye-Îran) ku yek ji encamên wê nehiştina leşkerekî nû yê Tirkiyê bû rawestiya. destwerdana di nava xaka Sûriyê de, bi taybetî li herêmên Minbic û Til Rifat Beriya wê jî, gefên Tirkiyê di nava sivîlên vê herêmê de, rewşeke tirsê, bendewarî û ne aramî çêkir, ku êdî wek tevahiya Herêmên Sûriyê nikare destwerdanên leşkerî yên din tehemûl bike.Bi zêdebûna rûxandina aborî û xirabûna rewşa jiyana welatiyan ji ber berdewamiya kirîza Sûriyê bêyî hewlên cidî yên hêzên herêmî û navdewletî ji bo gihîştina lihevkirineke siyasî ya berfireh li welat.
Di vê çarçoveyê de, hevrêziya giştî tekez kir ku baştirîn çareserî ji bo bidawîkirina azarên Sûriyê bi hemû pêkhateyên xwe ve, û derxistina welat ji rewşa aloziya siyasî û leşkerî, û têkdana rewşa ewlehî û aborî, û rawestandina destwerdanên serbazî li ser berjewendî, ewlehî û aramiya gelê Sûriyê, bilezkirina cîbicîkirina biryarên navdewletî li gorî pêvajoya Cinêvê û biryara Encûmena Ewlekariyê 2254 e.
Her wiha hevrêziya giştî bang li hêzên herêmî û navdewletî, bi taybetî Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê û Rûsiya kir, ku fişarê li rêjîma Sûriyê bikin da ku li gorî biryarên navdewletî yên pêwendîdar, bi hemû baskên xwe sûdmendiyên pirosesa siyasî cîbicî bike . Di vê çarçoveyê de, di civînê de pêşwaziya daxuyaniya civîna Cenêvê ya ku di 31ê Tebaxê de, di navbera şandên gelek welatan, Neteweyên Yekbûyî û Desteya Danûstandinan a Sûriyê de hatibû dayîn, hat dayîn. Pêdiviya çareseriya siyasî li Sûriyê li gor biryara 2254.
Di civînê de, bi awayekî berfire behsa rewşa giştî ya navçeyên Kurdî ji aliyê siyasî, aborî, jiyanê û emnî û berfirebûna koçberiya xelkê deverê bi giştî û gelê Kurd bi taybetî li derveyî welat hate kirin.
Di vî warî de, hevrêziya giştî berpirsyaretiya têkdana van şert û mercan ji bo destwerdanên herêmî û navdewletî û rêyên birêvebirina kirîza Sûriyê li gorî berjewendiyên xwe, her wiha Partiya Yekîtiya Demokratîk û Rêveberiya Xweser ya wê,bi tekaniya biryara,di birêvebirina herêmê de bêyî tevlîkirina hemû hêz û pêkhateyên siyasî yên herêmê di rêvebirina wê de, ji bo jinavbirina rewşa tekane, gendelî û xerakirina samanan û bi hev re karkirin, bi pêşxistina pilan û bernameyên piraktîkî yên ku debara jiyana bi guncan ji bo xelkê herêmê bi giştî, û rê li ber lehiya koçberiyê ya ku dibe sedema valakirina herêmê ji niştecihên wê yên resen, û vekêşana guman û hincetan ji bo rêgirtina li her destwerdaneke derve ku gefê li ewlehî û aramiya herêmê dike, rawestîne.
Her wiha Hevrêziya giştî tekezî li ser giringiya jinûve destpêkirina danûstandinan di navbera Encûmena Niştimanî ya Kurdî û Partiyên Yekîtiya Niştimanî de, di bin çavdêriya Amerîka de, û pabendbûna bi belgenameya garantiyê ya ku ji aliyê Wezareta Derve ya Amerîka û fermandarê HSDê ve hatiye îmzekirin, ji ber ku ew di xizmeta doza kurdî de ye. Gelê Kurd û xelkê deverê bi giştî û nehiştina encamên nerênî yên têkçûna rewşa ewlekarî û bandora aborî li ser jiyana welatiyan û rawestandina rijandina koçberan bo derve.
Her wiha derbarê civîna serokatiya Encûmena Niştimanî ya Kurd li gel nûnerê bilind yê Amerîka li herêmê birêz Nikolas Granger jî hat nirxandin.
Hevrêziyê tekezî li ser giringiya berdewamiya van civînan kir û bi rêya wan daxwaza bilezkirina çareseriya siyasî ji rewşa kirîza welat û bidestxistina şirîkatiya hemû pêkhateyên welat, piştgirîkirina aramiyê li navçeyên Kurdî û pêşkêşkirina alîkariyên mirovî ji xelkên herêmê re.
Her wih di civînê de, binpêkirin û tawanên hovane yên ku li herêma Efrînê, Serê Kaniyê û Girê Spî, ji aliyê komên talanker ên li dijî gel û xwezayê pêk tên bi tundî şermezar kirin û daxwaz ji civaka navdewletî û mirovî û rêxistinên mafên mirovan kirin,ji bo rawestandina wan, û kar ji bo berpirsiyar kirina tawankaran û radestkirina wan jbo dadweriya navdewletî û radestkirina rêveberiya herêmê ji xelkê wê re di bin sîwaneya navdewletî de, bi armanca dabînkirina vegera ewle û bi rûmet ji bo penaber û awareyan li herêmên wan ên resen.
Her wiha Hevrêziya giştî pêzanînên xwe ji bo pêngavên amadekariyê yên ji bo lidarxistina çaremîn kongireya ENKSê bi dawî anîn, û tekezî li ser giringî û pêwîstiya Encûmena Niştimanî ya ku jê derdiket bi asteke bilind ji berpirsatiya xwe û daxwazên gelê Kurd li Sûriyê diyar kir. û danîna pilanan ji bo bidestxistina wê di hemû waran de, û dayîna karê sazîbûnê di rêzên wê de û şopandina mîkanîzmayên ku pêkhateyên cuda yên Encûmenê di desteyên wê yên cîbicîkar de beşdar.
Ragihandina Enksê
Raport Elî Fetah