RAPOREK NETEWEYÊN YEJBÛYÎ LI SER BERTEKÊN “CEZAYÊN YEKALΔ LI SER GELÊ SÛRIYÊ.
RAPOREK NETEWEYÊN YEJBÛYÎ LI SER BERTEKÊN “CEZAYÊN YEKALΔ LI SER GELÊ SÛRIYÊ.
Raporek Neteweyên Yekbûyî li ser bertekên “cezayên yekalî” li ser gelê Sûriyê
Duh Înê 12ê Tîrmeha 2024an, Komîsyona Aborî û Civakî ya Neteweyên Yekbûyî bo Rojavayê Asyayê (ESCWA) raporek belav kir û têde bal kişand ser bandora van cezayan li ser aliyên curbicur ên jiyana xelkê Sûriyê.
Li gorî malpera ESCWA, lêkolîn analîzek li ser encamên sizayên ku li ser partiyan li Sûriyê hatine sepandin pêşkêş dike, amaje bi encamên nexwestî yên ku li ser pêşkêşkerên alîkariyên mirovî yên ji encama sizayan derdikevin, û bi pêşniyarên kêmkirina wan encaman bi dawî dibe.
Di vê çarçoveyê de, Dîna Melhem, seroka Projeya Niştîmanî ji bo Pêşeroja Sûriyê li ESCWA, tekezî li ser giringiya encamên vê raporê kir, ku “nêrînek bi hûrgilî li bandora van tedbîran li ser jiyana xelkê Sûriyê yên asayî dide.Bi taybetî gihandina wan ji sektorên bingehîn ên wekî lênihêrîna tenduristî, perwerdehiyê, ewlekariya xwarinê û av û paqijî, tenduristî û alîkariya mirovî.”
Rapor nêrînên 1,179 Sûriyeyiyên ku ji seranserî welat hatine lêkolîn kirin radixe ber çavan û têgihiştinên ji hevpeyivînên nîv-sazkirî bi pispor û pisporan re dihewîne.
Encamên sereke yên raporê eşkere dikin ku 66% ji beşdarên anketê nerazîbûna xwe li hember sizayan diyar kirine, bi sedema bandorên xirab li ser jiyana wan a rojane, bêyî ferqê zayend, perwerde, temen, girêdana siyasî, an herêm. Wî herwiha amaje bi wê yekê jî dike ku ew kesên ku piştgirî dane sizayan jî bi bandorên wan ên xirab li ser jîyana xwe mikur hatine.
Dîna Melhem destnîşan kir, “Bersivkaran destnîşan kirin ku tedbîran bi gelemperî nîşana ku dikare cezayên dorpêç bike, di heman demê de bandorek nelirêtî li ser nifûsa giştî dike, ji dest didin.”
Rapor banga hewildanan dike ji bo kêmkirina pabendbûna zêde û bandorên sar ên bi van tedbîran re, û her weha tekezî li ser girîngiya berdewamiya diyalogê bi aliyên pêwendîdar re, di nav de rêxistinên mirovî, dike, ji bo çareserkirina nexwestî yên sizayan û hêsankirina danûstandin û çalakiyên girêdayî vegerandinê da ku hewldanên berxwedanê û îstîqrarê ava bikin.
Ew avakirina mekanîzmayên çavdêriyê pêşniyar dike ji bo şopandina bandorkeriya sizayan û pêşniyarkirina baştirkirinan, û banga kontrol û zanyariyên zelal li ser bazirganiya destûr û prosedurên ji bo operasyonên mirovî yên bêkêmasî dike, û herwiha dabînkirina gihîştina alîkariyên yasayî yan xizmetên ji bo mijûlbûna bi rejîmên çendîn cezayan re. .
ESCWA yek ji pênc komîteyên herêmî yên Neteweyên Yekbûyî ye û 21 welatên Erebî di nav xwe de dihewîne, ji bo piştgirîkirina geşepêdana aborî û civakî ya berfereh û domdar li welatên Erebî û ji bo xurtkirina pêkvejiyana navçeyî kar dike.
Ragihandina ENKSê
Raport:Elî Fetah